Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü'nün (SIPRI) yayınladığı yeni verilere göre, dünyanın en büyük 100 silah üreticisi şirketinin silah ve askeri hizmet satışlarından elde ettiği gelir, 2024 yılında rekor seviye olan 679 milyar dolara ulaştı.
Kuruluşun pazartesi günü yayınladığı rapora göre, Gazze ve Ukrayna savaşları, küresel ve bölgesel jeopolitik gerginlikler ve giderek artan askeri harcamalar, şirketlerin yurt içi ve yurt dışındaki müşterilerine askeri mal ve hizmet satışlarından elde ettikleri gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 5,9 oranında artırdı.
Küresel artışın büyük kısmı Avrupa ve ABD merkezli şirketlerden kaynaklansa da, Çin silah sanayiindeki sorunların bölgesel toplamı düşürdüğü Asya ve Okyanusya hariç tüm bölgelerde yıllık bazda artışlar görüldü.
ABD'de Lockheed Martin, Northrop Grumman ve General Dynamics başı çekerken, ilk 100'deki silah şirketlerinin toplam silah gelirleri 2024'te yüzde 3,8 artarak 334 milyar dolara ulaştı. Sıralamada yer alan 39 ABD şirketinden 30'u gelirlerini artırdı.
Ancak SIPRI, F-35 savaş uçağı, Columbia ve Virginia sınıfı denizaltılar ve Sentinel kıtalararası balistik füzesi gibi önemli projelerde yaygın gecikmelerin ve bütçe aşımlarının devam ettiğini belirtti.
Elon Musk'ın SpaceX'i, silah gelirlerini 2023'e göre iki kattan fazla artırarak 1,8 milyar dolara ulaşmasının ardından ilk kez dünyanın en büyük askeri üreticileri listesinde yer aldı.
Rusya hariç, Avrupa merkezli ilk 100 silah şirketi arasında 26 şirket yer alırken, bunlardan 23'ü silah ve teçhizat satışlarından elde ettikleri gelirlerde artış kaydetti. Toplam silah gelirleri %13 artarak 151 milyar dolara ulaştı.
Ukrayna'ya top mermisi üreterek gelirini yüzde 193 artırarak 3,6 milyar dolara çıkaran Çek şirketi Czechoslovak Group, 2024 yılında silah gelirlerinde ilk 100 şirket arasında en keskin yüzdelik artışı kaydetti.
Ukrayna'nın doğu bölgelerinde Rusya'nın amansız saldırılarıyla karşı karşıya kalması üzerine ülkenin JSC Ukrainian Defense Industry'nin silah gelirleri yüzde 41 artarak 3 milyar dolara çıktı.
SIPRI raporunda, Avrupalı silah şirketlerinin Rusya'ya karşı mücadele etmek için yeni üretim kapasitesine yatırım yaptığı belirtilirken, özellikle kritik minerallere bağımlılık söz konusu olduğunda malzeme tedarikinin "giderek artan bir zorluk" oluşturabileceği uyarısı yapıldı .
Sıralamada yer alan tek iki Rus silah şirketi Rostec ve United Shipbuilding Corporation oldu. Bu iki şirket, Ukrayna savaşı nedeniyle Batı öncülüğündeki yaptırımlara maruz kalmalarına rağmen toplam silah gelirlerini yüzde 23 artırarak 31,2 milyar dolara çıkardı.
Geçtiğimiz yıl Asya ve Okyanusya'daki silah üreticileri, 2023'e kıyasla yüzde 1,2'lik bir düşüşün ardından yine de 130 milyar dolar gelir elde etti.
Bölgesel düşüşün nedeni, sıralamada yer alan sekiz Çinli silah şirketinin silah gelirlerinde yaşanan toplam yüzde 10'luk düşüş oldu. En dikkat çekeni ise Çin'in kara sistemleri üretimindeki birincil üreticisi olan NORINCO'nun silah gelirlerindeki yüzde 31'lik düşüş oldu.
SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretim Programı Direktörü Nan Tian, "Çin'in silah tedarikindeki bir dizi yolsuzluk iddiası, 2024'te büyük silah sözleşmelerinin ertelenmesine veya iptal edilmesine yol açtı," dedi. "Bu durum, Çin'in askeri modernizasyon çabalarının durumu ve yeni yeteneklerin ne zaman hayata geçirileceği konusundaki belirsizliği derinleştiriyor."
Ancak Tayvan ve Kuzey Kore'deki gerginliğin artmasıyla birlikte Avrupa ve yerel müşterilerden gelen güçlü talep sayesinde Japon ve Güney Koreli silah üreticilerinin satışları arttı .
Sıralamada yer alan beş Japon şirketinin toplam silah geliri yüzde 40 artarak 13,3 milyar dolara yükselirken, dört Güney Koreli üreticinin geliri yüzde 31 artarak 14,1 milyar dolara çıktı. Güney Kore'nin en büyük silah şirketi Hanwha Group, 2024'te yüzde 42'lik bir artış kaydetti ve bunun yarısından fazlası silah ihracatından geldi.
İsrail, Gazze soykırımından kâr elde ediyor
SIPRI'ye göre, ilk kez ilk 100 silah şirketinin dokuzu Orta Doğu'da bulunuyor. Dokuz şirket, 2024 yılında toplam 31 milyar dolar gelir elde ederek bölgesel bazda %14'lük bir artış kaydetti.
Birleşik Arap Emirlikleri, Sudan'daki yıkıcı savaşı silahlandırmakla ilgili uluslararası iddialarla karşı karşıya kalmaya devam ederken, enstitü, 2023 yılına ait gelir verilerinin eksikliği nedeniyle bölgesel rakamlarının Emirlik merkezli EDGE Group'u kapsamadığını belirtti. BAE ise suçlamaları reddediyor.
Sıralamada yer alan üç İsrailli silah şirketinin, Gazze'ye yönelik devam eden soykırım savaşı sırasında toplam silah gelirleri yüzde 16 artarak 16,2 milyar dolara çıktı. Bu savaşta yaklaşık 70 bin Filistinli öldürüldü ve kuşatma altındaki bölgenin büyük bir kısmı yok edildi.
Elbit Systems 6,28 milyar dolar kar elde ederken, onu 5,19 milyar dolarla Israel Aerospace Industries ve 4,7 milyar dolarla Rafael Advanced Defense Systems takip etti.
SIPRI, İsrail insansız hava araçlarına ve drone karşıtı sistemlere olan uluslararası ilginin arttığını belirtti. Rafael'in bu artışı, İran'ın Nisan ve Ekim 2024'te İsrail'e yönelik balistik füzeler ve drone'lar kullanarak gerçekleştirdiği büyük çaplı misilleme saldırılarının ardından şirketin hava savunma sistemlerine olan talebin "eşi benzeri görülmemiş seviyelere" yükselmesiyle bağlantılıydı.
İlk 100'de beş Türk şirketi yer aldı; bu da bir rekor. Bu şirketlerin toplam silah gelirleri yüzde 11 artışla 10,1 milyar dolara ulaştı.
Aralarında son olarak Ukrayna'ya satılan gelişmiş insansız hava araçlarının da bulunduğu ürünleri üreten Baykar'ın 2024'teki 1,9 milyar dolarlık silah gelirinin yüzde 95'i diğer ülkelere yapılan ihracattan geldi.
Sıralamada İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Hindistan, Tayvan, Norveç, Kanada, İspanya, Polonya ve Endonezya'dan askeri şirketler de yer aldı.
