Baas rejiminin sonu ve normalleşme adımları
Suriye’de 1963 yılından bu yana hüküm süren Baas Partisi iktidarı ve 61 yıllık Esed ailesi dönemi, 8 Aralık 2024 tarihinde resmen sona erdi. 14 sene süren iç savaş sonrası, başkent Şam’ın muhalif güçlerin kontrolüne geçmesiyle birlikte ülkede köklü bir değişim süreci başladı. Rejimin devrilmesi, sadece yönetim kademesinin değişmesi anlamına gelmiyor; aynı zamanda milyonlarca sığınmacı için "eve dönüş" umudunu da beraberinde getirdi. Türkiye başta olmak üzere komşu ülkelerden yüz binlerce Suriyeli, güvenliğin sağlanmasıyla birlikte topraklarına geri dönmeye başladı.
Yeni kurulan yönetim, uluslararası arenada meşruiyet kazanma, harap olan şehirleri yeniden inşa etme ve toplumsal barışı sağlama hedefleri doğrultusunda yoğun bir diplomasi trafiği yürütüyor. Ülkenin siyasi ve demografik yapısını yeniden şekillendiren bu kritik sürecin önemli dönüm noktaları ise tarihsel bir akışla kayıt altına alındı.
Gün gün devrim sonrası gelişmeler
Suriye’de rejimin devrilmesinin ardından geçen bir yılda yaşanan kritik olayların kronolojik sıralaması:
8 Aralık 2024
Yarım asrı aşkın süredir devam eden Beşşar Esed rejimi, muhalif grupların başkent Şam’da kontrolü sağlamasıyla sabah saatlerinde çöktü. Baas iktidarının son bulmasıyla birlikte Esed’in ülkeyi terk ettiği rapor edildi ve Suriye için yeni bir sayfa açıldı.
25 Ocak 2025
Başkent Şam’da hayatın olağan akışına dönüş sinyalleri güçlendi. Vatandaşlar iş yerlerini açarken, pazar yerlerinde hareketlilik başladı. Altyapı ve ulaşım hizmetlerinin yeniden devreye girmesiyle birlikte sosyal yaşamda canlanma gözlemlendi.
Şubat 2025 – Riyad’a ilk resmi ziyaret ve Selman görüşmesi
Suriye’nin yeni lideri Ahmed Şara, Dışişleri Bakanı Hasan Şeybani ile birlikte göreve gelişinin ardından ilk yurt dışı ziyaretini Şubat ayında Suudi Arabistan’a gerçekleştirdi. Riyad’da Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından resmî törenle karşılanan Şara, iki ülke ilişkilerinin “yeni döneminin” çerçevesini ele aldı. Bu ziyaret, yeni yönetimin Arap dünyasına yeniden entegrasyonunun başlangıç adımı olarak değerlendirildi.
Şubat 2025 – Ankara zirvesi: “Kardeşlik Kucaklaşması”
Yeni Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, Türkiye’ye ilk ziyaretini gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde devlet töreniyle karşılanan Şara, Türkiye ile “sınır güvenliği, terörle mücadele ve mültecilerin dönüşü” konularında ortak mekanizmaların kurulacağını açıkladı.
10 Mart 2025
Ülkenin siyasi geleceği adına kritik bir adım atılarak, yeni Suriye hükümeti ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında geniş kapsamlı bir mutabakat metni imzalandı.
17 Mart 2025
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, normalleşme sürecinin ilk somut verilerini paylaştı. Yılmaz, 9 Aralık 2024 ile 16 Mart 2025 tarihleri arasında Türkiye’den ayrılan Suriyeli sayısının 145 bin 639’a ulaştığını duyurdu.
13 Haziran 2025
Geri dönüşlerin istikrarlı bir şekilde sürdüğünü belirten Cevdet Yılmaz, devrimin başlangıcından itibaren ülkelerine dönen Suriyeli sayısının 273 binin üzerine çıktığını açıkladı. Sürecin göç idaresi merkezleri koordinesinde yürütüldüğü vurguladı.
13 Ağustos 2025
Ankara ve Şam arasında askeri alanda stratejik bir iş birliğine gidildi. Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ile Suriyeli mevkidaşı Murhef Ebu Kasra, "Ortak Eğitim ve Danışmanlık Mutabakat Muhtırası"nı imzalayarak savunma ve eğitim alanında ortak hareket edileceğini teyit etti.
7 Eylül 2025
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, sınır ötesine geçişlere dair verileri paylaştı. 8 Aralık 2024 tarihinden itibaren gönüllü olarak ülkesine kesin dönüş yapan Suriyeli sayısının 474 bin 18’e yükseldiği bildirildi.
29 Eylül 2025
Bakan Yerlikaya, geri dönüş hareketliliğinin artarak devam ettiğini ve toplam sayının 509 bin 387’ye ulaşarak yarım milyon barajını aştığını kamuoyuna duyurdu.
Eylül 2025 – Sednaya hapishanesi artırılmış gerçeklikle ziyarete açıldı
Suriye’de eski rejimin en ağır insan hakları ihlallerinin işlendiği merkezlerden biri olarak bilinen Sednaya Hapishanesi, Eylül 2025’te başkent Şam’daki Suriye Millî Müzesi’nde artırılmış sanal gerçeklik teknolojisiyle ziyarete açıldı. Suriye hapishanelerini müzeye dönüştürme girişiminde yer alan Hasan İbrahim, Sednaya’nın da içinde bulunduğu yaklaşık 180 hapishanenin mekansal ve tarihsel olarak belgelendiğini belirterek, çalışmanın “işlenen suçların kanıtı niteliğinde” olacağını söyledi.
Eylül 2025 – Suriye ilk kez TEKNOFEST’e katıldı
Suriye, 2025 yılında İstanbul’da düzenlenen TEKNOFEST’e resmi olarak ilk kez katılarak savunma ve teknoloji sektöründeki varlığını uluslararası arenada sergiledi. Yerel ve uluslararası medyada yer alan haberlere göre, Suriye’den gelen heyet insansız hava araçları (İHA) ve tarımsal teknoloji çözümlerini tanıttı. Bu adım, ülkenin savaş sonrası yeniden yapılanma sürecinin ve dışa açılım politikasının simgelerinden biri olarak yorumlandı.
Ekim 2025 – Yeni banknot serisi ve para reformu
Suriye Merkez Bankası, Ekim 2025’te yaptığı duyuruyla ulusal para biriminin modernize edildiğini ve yeni banknot serisinin tedavüle alınacağını açıkladı. Açıklamaya göre banknotlar, gelişmiş güvenlik özellikleri, modern tasarım unsurları ve görme engelliler için Braille kabartmalarla yenilendi. Aynı süreçte hükümet, döviz kurunda yıllardır uygulanan sabit rejimi terk ederek serbest piyasa düzenine geçiş için adım attı. Bu reform, savaş sonrası ekonomik normalleşmenin en kritik dönüm noktalarından biri olarak değerlendirildi.
31 Ekim 2025
İstanbul’da düzenlenen TRT World Forum 2025’te Suriye’nin yeniden imarı tartışıldı. Oturumda konuşan Suriye Enformasyon Bakanı Hamza El Mustafa, uluslararası topluma seslenerek şu ifadeleri kullandı:
“Bugün burada Enformasyon Bakanı olarak yeni Suriye’yi temsil ediyorum.”
Ekim 2025 – Baas’sız ilk özgür seçim
Esed rejiminin devrilmesinden sonra Suriye’de ilk kez özgür bir seçim yapıldı; 210 sandalyeli meclisin 127 üyesi seçilirken, SDG/YPG ve Dürzilerin kontrolündeki bölgelerin 13 üyesinin seçimi yapılamadı, kalan 70 vekili Cumhurbaşkanı Şara atadı.
Kasım 2025 – Londra büyükelçiliği 12 yıl sonra açıldı
Dışişleri Bakanı Esad Hasan eş-Şeybani, 2013’ten beri kapalı olan Suriye’nin Londra Büyükelçiliği’ni resmen açtı. “Suriye Bayrağı” göndere çekildi.
Kasım 2025 – ABD, Şara’yı “Küresel Terörist” listesinden çıkardı
ABD, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’yı “Özel Olarak Tanımlanmış Küresel Terörist (SDGT)” yaptırım listesinden çıkardığını Kasım 2025’te açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Tommy Pigott, Bakan Marco Rubio’nun kararı onayladığını belirterek bu adımın “Suriye’nin yeni bir döneme geçişini tanıyan güçlü bir siyasi mesaj” olduğunu ifade etti.
Kasım 2025 – Beyaz Saray ziyareti: Suriye tarihinde bir ilk
Ahmed Şara, 10 Kasım 2025’te Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump tarafından ağırlandı. Bu, Suriye tarihinde bir devlet başkanının Beyaz Saray’a yaptığı ilk resmi ziyaret oldu. Görüşmeden sonra ABD, Sezar yaptırımlarının 180 gün süreyle askıya alındığını duyurdu.
1 Kasım 2025
İçişleri Bakanı Yerlikaya, Türkiye’den ayrılan Suriyeli sayısının 550 bini geçtiğini açıkladı. Yetkililer, gönüllü geri dönüşleri teşvik etmek amacıyla lojistik ve idari desteklerin sürdüğünü belirtti.
10 Kasım 2025
Diplomatik ilişkilerde üst düzey bir temas gerçekleşti. Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya geldi. Görüşmede, iki ülke arasındaki ilişkilerin yeniden tesisi masaya yatırıldı.
12 Kasım 2025
Washington Post gazetesine konuşan Cumhurbaşkanı Şara, ülkenin ekonomik kalkınması ile siyasi istikrar arasındaki bağa dikkat çekti. Şara, röportajında şu ifadelere yer verdi:
“İstikrar ekonomiyle, ekonomi ise yaptırımların kaldırılmasıyla ilgili.”
21 Kasım 2025
ABD yönetimi, Suriye ekonomisini hedef alan Sezar Yasası yaptırımlarında esneklik sağlayarak altı aylık bir muafiyet kararı aldı.
23 Kasım 2025
İngiltere’de temaslarda bulunan Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani, İsrail ile olası barış görüşmeleri için ön şartlarını açıkladı. Tel Aviv yönetiminin 7 Aralık 2024 öncesi sınırlara çekilmesi gerektiğini belirten Şeybani, tavrını şu sözlerle netleştirdi:
“Topraklarımız işgal altındayken anlaşma olmaz.”
Aralık 2025 – BMGK heyetinin Şam temasları
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden (BMGK) beş daimi üyenin temsilcilerinden oluşan heyet, geçiş hükümetinin daveti üzerine 4 Aralık’ta Şam’a gelerek üst düzey temaslarda bulundu. Ziyaret sonrası yayımlanan değerlendirme notunda, “Suriye’de 2011’den bu yana ilk kez kalıcı istikrar ihtimali güçleniyor.” ifadesi yer aldı.
Aralık 2025 – Kanada, Suriye’yi “devlet destekli terör sponsorları” listesinden çıkardı
2025’in son aylarında Kanada hükümeti, resmi olarak Suriye’yi “devlet destekli terör sponsorları” listesinden çıkardığını ilan etti. Bu karar, Suriye’nin uluslararası arenada yeniden meşruiyet kazanmasına yönelik somut adımlardan biri olarak öne çıktı ve birçok analizde “bölgesel normalleşmenin göstergesi” şeklinde değerlendirildi.
Sonuç: 60 yıllık izolasyondan bir yılda çıkış
Yeni Suriye yönetimi 2025 yılında:
• Diplomatik alanda tarihi ilkler yaşadı,
• Komşularla ilişkileri normalleştirdi,
• Ekonomik reformlara başladı,
• Spor, kültür ve eğitimde köklü dönüşüm başlattı,
• Suriye’yi yeniden bölgesel sisteme entegre etti.
8 Aralık 2024’te başlayan yeni dönem, Suriye’nin uluslararası sahneye güçlü bir dönüş yaptığı “tarihi bir yıl” olarak kayda geçti.
